Institucionalna slika obrazovnog sistema u Bosni i Hercegovini je odraz uređenja države, definisanog Ustavom Bosne i Hercegovine, ustavima Republike Srpske, Federacije Bosne i Hercegovine, kantona u Federaciji Bosne i Hercegovine, te Statutom Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine, na osnovu kojih se zakonski definišu nadležnosti u oblasti obrazovanja.
Prema Zakonu o ministarstvima i drugim organima uprave Bosne i Hercegovine, Ministarstvo civilnih poslova Bosne i Hercegovine je nadležno za koordiniranje aktivnosti, usklađivanja planova entitetskih tijela vlasti i definisanje strategije na međunarodnom planu, između ostalih i u oblasti obrazovanja.
Sektor za obrazovanje sastoji se od četiri odsjeka:
Postoje četiri okvirna zakona na nivou Bosne i Hercegovine koji predstavljaju okvir za djelovanje svih obrazovnih vlasti u Bosni i Hercegovini i s kojima se usklađuju zakoni nadležnih ministarstava obrazovanja u Bosni i Hercegovini:
- Okvirni zakon o predškolskom odgoju i obrazovanju u Bosni i Hercegovini
- Okvirni zakon o osnovnom i srednjem obrazovanju u Bosni i Hercegovini
- Okvirni zakon o srednjem stručnom obrazovanju u Bosni i Hercegovini
- Okvirni zakono o visokom obrazovanju u Bosni i Hercegovini
Također na nivou Bosne i Hercegovine uspostavljene su sljedeće agencije:
Agencija za predškolsko, osnovno i srednje obrazovanje
Agencija za predškolsko, osnovno i srednje obrazovanje je samostalna upravna organizacija u oblasti predškolskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja. U skladu sa Zakonom o Agenciji za predškolsko, osnovno i srednje obrazovanje („Službeni glasnik BiH“, broj: 88/07), Agencija ima sjedište u Mostaru i dvije područne jedinice, sa sjedištima u Sarajevu i Banja Luci.
Odjeljenje Agencije u Mostaru radi na razvoju zajedničke jezgre nastavnih planova i programa, Odjeljenje u Sarajevu na standardima znanja i učeničkih postignuća i Odjeljenje u Banja Luci na razvoju srednjeg stručnog obrazovanja i obuke, obrazovanja odraslih i cjeloživotnom učenju.
Agencija je nadležna i za druge stručne poslove u oblasti standarda znanja i ocjenjivanja kvalitete koji su određeni posebnim zakonima i drugim propisima.
Agencija za razvoj visokog obrazovanje i obezbjeđivanje kvaliteta
Agencija za razvoj visokog obrazovanja i osiguranje kvaliteta osnovana je Okvirnim zakonom o visokom obrazovanju u BiH („Službeni glasnik BiH“, broj 59/07) kao samostalna upravna organizacija. Agencija je, između ostalog, nadležna za:
- utvrđivanje jasnih, transparentnih i pristupačnih kriterija za akreditovanje visokoškolskih ustanova i donošenje normi kojima se određuju minimalni standardi u oblasti visokog obrazovanja;
- davanje preporuka o kriterijima za licenciranje visokoškolskih ustanova i studijskih programa;
- utvrđivanje standarda kvalitete, analiziranje kvalitete, davanje preporuka radi otklanjanja nedostataka kvalitete studija i visokoškolskih ustanova;
- predstavljanje Bosne i Hercegovine u međunarodnim organizacijama za kvalitet u visokom obrazovanju;
- davanje preporuke nadležnim obrazovnim vlastima o akreditovanju visokoškolske ustanove, odnosno studijskog programa, na osnovu mišljenja stručne komisije;
- postupak i rješenje o akreditovanju i licenciranju visokoškolskih ustanova koje donose ministarstvo Republike Srpske, kantonalna ministarstva i Brčko Distrikt BiH;
- vođenje državnog registra akreditiranih visokoškolskih ustanova i drugo.
Centar za informiranje i priznavanje dokumenata iz oblasti visokog obrazovanja
Centar za informiranje i priznavanje dokumenata iz oblasti visokog obrazovanja (u daljem tekstu: CIP) osnovan je Okvirnim zakonom o visokom obrazovanju u BiH („Službeni glasnik BiH“, broj: 59/07), kao samostalna upravna organizacija. CIP je, između ostalog, nadležan za:
- informiranje i priznavanje u oblasti visokog obrazovanja;
- koordiniranje i međunarodnu razmjenu akademskog osoblja, studenata i programa u oblasti visokog obrazovanja;
- kroz međunarodne mreže centara za informacije (mreže ENIC/NARIC), pruža informacije visokoškolskim ustanovama u Bosni i Hercegovini, u vezi s inozemnim visokoškolskim ustanovama i programima kao osnova za priznavanje stupnja i diploma za dalje školovanje na visokoškolskim ustanovama u Bosni i Hercegovini i predstavlja Bosnu i Hercegovinu u tim mrežama;
- u skladu s Lisabonskom konvencijom i njenim pratećim dokumentima, donosi preporuke ministarstvu Republike Srpske, kantonalnim ministarstvima i Brčko distriktu BiH o priznavanju diploma stečenih van Bosne i Hercegovine s ciljem zaposlenja, nastavka obrazovanja i ostvarivanja drugih prava koja proističu iz stečene kvalifikacije i drugo.
Također na nivou Bosne i Hercegovine formirana su savjetodavna i tijela za koordiniranje obrazovnog sektora:
- Konferencija ministara obrazovanja u Bosne i Hercegovine.
- Vijeće za opće obrazovanje u Bosni i Hercegovini.
- Rektorska konferencija Bosne i Hercegovine.
- Koordinacioni forum u oblasti obrazovanja
- Koordinacioni forum u oblasti mladih Ministarstva civilnih poslova Bosne i Hercegovine i međunarodnih partnerskih organizacija koje realizuju projekte u oblasti mladih u Bosni i Hercegovini.
- Komisija za koordiniranje pitanja mladih.
NADLEŽNE INSTITUCIJE
Punu i nepodijeljenu nadležnost u obrazovanju imaju Republika Srpska, deset kantona u Federaciji Bosne i Hercegovine i Brčko Distrikt Bosne i Hercegovine.
Nadležna ministarstva obrazovanja u Bosni i Hercegovini su:
- Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske
- Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo Republike Srpske
- Ministarstvo obrazovanja, nauke, kulture i sporta Unsko-sanskog kantona
- Ministarstvo prosvjete, znanosti, kulture i športa Posavskog kantona
- Ministarstvo obrazovanja i nauke Tuzlanskog kantona
- Ministarstvo za obrazovanje, nauku, kulturu i sport Zeničko-dobojskog kantona
- Ministarstvo za obrazovanje, mlade, nauku, kulturu i sport Bosansko-podrinjskog kantona Goražde
- Ministarstvo obrazovanja, nauke, mladih, kulture i sporta Srednjobosanskog kantona
- Ministarstvo obrazovanja, nauke, kulture i sporta Hercegovačko-neretvanskog kantona
- Ministarstvo prosvjete, znanosti, kulture i športa Zapadnohercegovačkog kantona
- Ministarstvo za odgoj i obrazovanje Kantona Sarajevo
- Ministarstvo znanosti, prosvjete, kulture i športa Kantona 10
- Odjeljenje za obrazovanje Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine
NIVOI OBRAZOVANJA
U Bosni i Hercegovini obrazovanje je organizovano u četiri osnovna nivoa: predškolsko, osnovno, srednje i visoko obrazovanje. Ustanove kroz koje se provodi obrazovni proces su javne i privatne.
Predškolsko vaspitanje i obrazovanje je dio vaspitno-obrazovnog sistema u Bosni i Hercegovini i u godini pred polazak u osnovnu školu ono je obvezno za svu djecu predškolskog uzrasta. Trajanje predškolskih programa u godini pred polazak u školu je najčešće 150 časova, raspoređenih tokom cijele godine na fond od dva sata sedmično, dok se u Republici Srpskoj organizuje u periodu od tri mjeseca u kontinuitetu po tri sata dnevno, što je ukupno oko 190 sati. Predškolsko obrazovanje regulira se zakonima Republike Srpske, kantona u Federaciji Bosne i Hercegovine i Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine, koji trebaju biti usklađeni s Okvirnim zakonom o predškolskom odgoju i obrazovanju.
Osnovno obrazovanje je obavezno za svu djecu i traje devet godina. Ono počinje u kalendarskoj godini u kojoj dijete do 1. aprila navršava šest godina života. Osnovno obrazovanje reguliše se zakonima entiteta, kantona i Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine.
Srednjoškolsko obrazovanje je svima dostupno, u skladu s postignutim uspjehom u osnovnoj školi, ličnim interesom i sposobnostima. Srednja škola može biti osnovana kao:
Srednje obrazovanje regulira se zakonima Republike Srpske, kantona u Federaciji Bosne i Hercegovine i Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine, a koji trebaju biti usklađeni s Okvirnim zakonom o osnovnom i srednjem obrazovanju i Okvirnim zakonom o srednjem stručnom obrazovanju.
U Bosni i Hercegovini postoji devet pedagoških institucija:
Republički pedagoški zavod Republike Srpske
Institut za razvoj pred univerzitetskog obrazovanja Kantona Sarajevo
Pedagoški zavod Zenica
Pedagoški zavod Unsko-Sanskog kantona
Pedagoški zavod Bosanko-podrinjskog kantona
Pedagoški zavod Tuzlanskog kantona
Pedagoški zavod Mostar
Zavod za školstvo Mostar
Pedagoška institucija Brčko Distrikta BiH
Sve pedagoške institucije imaju slične nadležnosti, koje se odnose na vođenje stručnih poslova u implementaciji, unapređenju i razvoju odgoja i obrazovanja, savjetodavno-instruktivni rad i vršenje stručno-pedagoškog nadzora nad radom obrazovnih ustanova u oblasti predškolskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja.
Pristup visokom obrazovanju imaju svi oni koji su završili četverogodišnju srednju školu, u skladu s postignutim rezultatima u srednjoj školi i osobnim interesiranjima.
Visoko obrazovanje organizuje se u tri ciklusa:
- prvi ciklus vodi do akademskog zvanja završenog dodiplomskog studija (the degree of Bachelor) ili ekvivalenta, stečenog nakon najmanje tri i najviše četiri godine redovitog studija nakon stjecanja svjedočanstva o završenoj srednjoj školi, koji se vrednuje s najmanje 180 odnosno 240 ECTS bodova, a izuzetak su integrirani studiji medicinske grupe nauka u prvom ciklusu koji se vrednuju do 360 ECTS bodova,
- drugi ciklus vodi do akademskog zvanja magistra ili ekvivalenta, stečenog nakon završenog dodiplomskog studija, traje jednu ili dvije godine, a vrednuje se sa 60 odnosno 120 ECTS bodova, i to tako da u zbiru s prvim ciklusom nosi 300 ECTS bodova, i
- treći ciklus vodi do akademskog zvanja doktora ili ekvivalenta, traje tri godine i vrednuje se sa 180 ECTS bodova.
Jedan semestar studija nosi 30 ECTS bodova u svakom ciklusu.
Okvirni zakon o osnovnom i srednjem obrazovanju u Bosni i Hercegovini propisuje da se obrazovanje odraslih organizira u određenim predmetima i radi njihovog profesionalnog i osobnog napretka.
Obrazovanje odraslih uključuje profesionalnu obuku, dodatnu obuku, prekvalifikaciju, dokvalifikaciju i druge aktivnosti za osiguravanje cjeloživotnog učenja.
Obrazovanje odraslih uređuje se detaljnije u zakonima Republike Srpske, kantona u Federaciji Bosne i Hercegovine i Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine, a provodi se u Zavodu za obrazovanje odraslih u Republici Srpskoj, centrima za obrazovanje odraslih u kantonima u Federaciji Bosne i Hercegovine i Brčko distriktu Bosne i Hercegovine, kao i u školama koje dobiju odobrenje od nadležne institucije za provođenje programa obrazovanja odraslih.
Finansiranje obrazovanja u Bosni i Hercegovini se najvećim dijelom vrši iz javnih sredstava entitetskog, kantonalnog, budžeta Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine i općinskog budžeta, zavisno od nadležnosti.
To praktično znači da, u smislu lokacije, u Bosni i Hercegovini postoji trinaest posebnih budžeta za obrazovanje: dva na entitetskom, jedan u Brčko Distriktu Bosne i Hercegovine i deset kantonalnih budžeta.
|
Strateški dokumenti i informacije o njihovom provođenju 7.5.2019 Platforma za razvoj predškolskog odgoja i obrazovanja u Bosni i Hercegovini za period 2017.- 2022. |
© 2024. Ministarstvo civilnih poslova. Sva prava pridržana.
WEB PORTAL
DOSTUPNO NA SVIM REZOLUCIJAMA
