Pošalji dokument na e-mail

U kontekstu promjena na tržištu rada, traženih vještina i oporavka od pandemije COVID-19, Evropska fondacija za obuke (ETF) se angažovala na reviziji karijernog obrazovanja i karijernog vođenja u sektoru obrazovanja, zapošljavanja i sektoru mladih u Bosni i Hercegovini. Proces revizije su vodili lokalni stručnjaci pod koordinacijom ETF-a i uključivao je (a) analizu dostupnih dokumenata i individualne konsultativne intervjue, (b) konsultativni sastanak koji je uključivao sve relevantne zainteresovane strane u zemlji, kako bi se diskutovala otvorena pitanja proizašla u toku istraživanja, sa ciljem triangulacije nalaza kroz različite stavove resornih ministarstava prosvjete, rada i mladih, ali i predstavnika socijalnih partnera, omladinskih organizacija, praktičara, organizacija poslodavaca, predstavnika sektora, istraživača. Ovaj sastanak je organizovan 22. decembra 2021. (c) izrada Izvještaja, njegov prevod i distribucija, (d) ​​diskusija o nalazima sa vlastima na različitim nivoima radi identifikacije prioritetnih oblasti za dalji razvoj sistema, (e) validacioni sastanak na kojem su prezentovani i potvrđeni nalazi pregleda, te napredak u identifikovanim prioritetnim oblastima koji je organizovan 30. marta 2022. i (f) posljednja revizija izvještaja koji se objavljuje i na engleskom i na BHS jezicima/pismima.

Zaključak ove analize je da je karijerno vođenje koncept koji je opšteprihvaćen i poznat u institucijama zapošljavanja i obrazovanja. Postoje zakonska rješenja koja to prepoznaju, pa je uvršten u planove rada nadležnih institucija. Međutim, postoji potreba da se poboljšaju standardi i kvalitet u pružanju usluga, pristup uslugama karijernog vođenja i savjetovanja i praćenje rezultata. Naime, ne postoji opšteprihvaćena definicija šta predstavljaju usluge karijernog vođenja, kako se sprovode i koji su očekivani rezultati. Takođe ne postoji veza usluga karijernog vođenja u različitim fazama u životu pojedinca. Karijerna orijentacija se suštinski svodi na karijerno informisanje učenika završnih razreda osnovnih i srednjih škola, odnosno podršku u izboru za nastavak školovanja, ali i individualno i grupno savjetovanje u okviru usluga javnih službi za zapošljavanje. Stoga bi bilo važno, fokus pomjeriti sa karijerne orijentacije na obrazovanje za karijeru i karijerno vođenje sa ciljem razvoja vještina upravljanja karijerom u cjeloživotnoj perspektivi.

Kao što je objašnjeno u uvodu, država je organizovana na decentralizovan način. Svaka od dvanaest administrativnih jedinica sa operativnim nadležnostima za obrazovanje i zapošljavanje ima svoje ministarstvo obrazovanja/rada, obrazovanja/zakona o radu, obrazovanja/budžeta za zapošljavanje, utvrđuje obrazovnu i udžbeničku politiku i ima sva druga prava i obaveze. Tim ETF-a je prioritete definisao u najvećoj mjeri na osnovu postojećeg strateškog okvira u oblasti zapošljavanja i obrazovanja, odnosno na osnovu analize i sinteze već postojećih prioriteta i mjera u vezi sa karijernom orijentacijom ili vođenjem. Analiza je obuhvatila ukupno 15 strateških dokumenata koji se u potpunosti ili delimično bave pitanjima karijernog vođenja. Imajući u vidu specifičan kontekst BiH, bilo bi korisno uvesti model otvorene koordinacije EU (OMК) u oblasti obrazovanja, tržišta rada i cjeloživotnog učenja, kako bi se osigurala koordinacija i saradnja u oblasti politike karijernog vođenja. OMК bi se zasnivao na saradnji između različitih administrativnih nivoa čije su politike usmjerene ka zajedničkim ciljevima, ne ulazeći u njihove ustavne nadležnosti.

Na osnovu opisane metodologije, definisani su sljedeći prioriteti u oblasti karijernog vođenja i savjetovanja:

Pravni okvir

• Unapređenje saradnje relevantnih aktera po pitanjima cjeloživotnog karijernog vođenja i savjetovanja
• Izrada smjernica (modela) i uspostavljanje sistema standardizovanog karijernog vođenja i savetovanja

Redovno obrazovanje

• Razvoj sistema za kontinuirano stručno usavršavanje nastavnika, profesora i stručnih saradnika u oblasti karijernog vođenja, ali i za njihovo napredovanje u karijeri
• Uspostaviti bazu znanja o dobrim praksama i razviti alate za karijerno savjetovanje
• Osnivanje centara za razvoj karijere na univerzitetima i drugim nadležnim institucijama

Zapošljavanje

• Jačanje usluga karijernog vođenja i savjetovanja u javnim službama za zapošljavanje
• Poboljšanje kapaciteta pružalaca usluga karijernog vođenja i savjetovanja u evaluaciji pruženih usluga
• Dati institucionalni mandat i neophodne resurse javnim službama za zapošljavanje za rješavanje NEET populacije (mladih osoba izvan obrazovanja, obuke ili zaposlenja)

Cjeloživotno učenje

• Promovisanje karijernog vođenja u kontekstu cjeloživotnog učenja

NEET

Imajući u vidu da NEET nisu prepoznati kao posebna grupa u BiH i da se njihove potrebe ne odražavaju u aktuelnoj politici ili strateškim dokumentima, ovaj dio preporuka izlazi izvan strateškog okvira:

• Prepoznati NEET kao ciljnu grupu javnih politika
• Razviti lokalna partnerstva za zapošljavanje i obrazovanje za pristup NEET grupaciji
• Razviti digitalne usluge za pristup NEET populaciji.

Pregled predstavlja polaznu tačku za saradnju sa Bosnom i Hercegovinom po pitanju karijernog vođenja i savjetovanja. Rezultati analize predstavljaju osnovu za razvoj plana implementacije Garancije za mlade i IPA III.

Izvor: Evropska trening fondacija (ETF)